Những ngày đầu năm, đọc tiểu thuyết HOA XƯƠNG RỒNG của nhà văn Nguyễn Trí (NXB Hội Nhà văn , 2023), lại thấy đâu đây những phận người dưới đáy, vẫn là những câu chuyện với nhân vật người thuật chuyện trở đi trở lại trong nhiều tác phẩm của anh: Năm Lựu Đạn – Minh Tàn…
Hoa Xương Rồng lấy bối cảnh gia đình của Năm Thao, lại là một phân thân nữa của tác giả, trải suốt những ngày cơ cực khốn khó của chính gia đình anh. Cuộc sống bị gạt ra ngoài rìa xã hội, thiếu quê hương, chẳng nhân thân, để cố gắng bám trụ vươn lên từ cát lầm gió bụi giang hồ, nhẫn nại như loài xương rồng mãnh liệt và gai góc.
Cứ nghĩ đến những đại án và những đại gia xộ khám gần đây, những tai to mặt lớn làm rung chuyển xã hội với các thiệt hại mỗi vụ toàn con số nghìn tỷ, chục nghìn tỷ…mới thấy những thân phận con sâu cái kiến mong manh bé nhỏ, khốn khổ khốn nạn làm sao! Cứ gắng gượng vươn lên từ phận osin, phụ hồ, bán vé số, buôn gánh bán bưng để mong có chốn nương thân, có tiền trang trải cuộc sống và vượt qua nghịch cảnh…Mà điểm tựa để bấu bíu lại là những lưu manh, giang hồ của thế giới bóng tối để lại càng thêm nhục nhằn vì bị cướp cạn, hút máu đến tận tủy xương…Hắc đạo len lỏi vào tận các doanh nghiệp để hoành hành bá đạo, tạo thành hệ thống ma mãnh làm tha hóa cả một hệ thống. Với sự từng trải, Nguyễn Trí không ngần ngại bóc trần những thủ thuật tinh vi, những chiêu trò của những kẻ có quyền có thế, có tiền có kế sẵn sàng hủy hoại bao thân phận, để họ phải biết phận biết thân mà lay lắt sống. Sự tha hóa từ nền tảng mà lẽ ra ở địa vị của giai cấp kiên quyết cách mạng nhất – giai cấp công nhân – trong xã hội chúng ta, họ phải được làm chủ, phải có cuộc sống ấm no hạnh phúc! Cuộc đấu tranh để vươn lên làm chủ cuộc đời hóa ra không hề đơn giản: chỉ một thị trấn X mà chân rết của tập đoàn tội phạm Lẩu Cua Tiến bò khắp nơi, khống chế bằng tiền, ma túy, với hoạt động bảo kê làm cho những người có lương tri, dũng khí cũng chỉ thế thời thế thế thời phải thế, nương theo mà tồn tại. Luật pháp bị che mắt,, cái xấu cứ lộng hành, dẫu rằng đâu đó vẫn có những người chính trực, vẫn có tổ chức công đoàn nhưng xem ra để cho có những tiếng nói mạnh mẽ hơn, phát huy sức mạnh tập thể bảo vệ quyền lợi cho người lao động thì cần phải có sự hiểu biết sâu sắc về giai cấp công nhân, về người lao động trong bối cảnh phát triển kinh tế thời công nghệ 4.0 này, để có phương hướng, có sự đoàn kết trên tinh thần trọng danh dự dân tộc và nghĩa khí, lòng trung thực và thấu hiểu con người đến từng ngóc ngách tâm tư. Có như vậy, công nhân mới không bị biến thành những kẻ làm thuê bần cùng, bị hút máu mủ xương tủy một cách thậm tệ để làm giàu cho những ông chủ phè phỡn xa hoa tiêu xài nghìn tỷ cho bản thân mà làm kiệt quệ cả nền kinh tế, làm tha hóa cả xã hội bằng những thủ đoạn bẩn thỉu nhất.
Công lý và pháp luật được thực thi trong câu chuyện này chỉ mới phần nào giúp những con người đang cố sức vươn lên làm người chân chính có một niềm tin vào đạo lý, công bằng ở đời. Xương rồng mọc lên từ cát bỏng, rồi cũng nở hoa kiêu hãnh với đời. Câu chuyện liên quan đến những người lao động trong một công ty vốn nước ngoài nhỏ nhoi đã phơi bày bao nhiêu điều phức tạp trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Nhưng ít nhiều cũng gợi cho ta suy ngẫm về vai trò của tổ chức công đoàn, của giai cấp công nhân trong bối cảnh hiện nay, ở tầm quản lý vĩ mô!
2.1.2024
TRẦN HÀ NAM
Trần Hà Nam - Bình Định 